Navigasyon |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Van'ın Yöresel Yemekleri
KELEDOŞ
Malzemeler:
Nohut , Mercimek, Bulgur, Süzme Yoğurt, Ak pancar, Tereyağı
EKŞİLİ
Malzemeler:
Kavurma Eti , Kuru Soğan , Ispanak, Kişniş, Nane, Erik pestili, Yumurta
AYRANAŞI
Malzemeler:
Yoğurt, Buğday, Kabak, Pası, Kişniş ve Nane
KURUTLU KÖFTE (Kürt Köftesi)
Malzemeler:
Bulgur, Çekılmış den, kuru soğan, reyhan, karabiber pul bşber, sarımsaklı yoğurt, Domatesli biberli sos
İNCİ KEFAL DOLMASI
Malzemeler:
İnci kefal balığı, soğan, maydanoz, kekik, baharat
ETLİ YAPRAK SARMA
MUMBAR
SENGESER
Malzemeler:
Kavurma eti, kuru soğan, yeşil mercimek, kurut, salça, baharat
iÇLİ KÖFTE
KAVURMA
GÜVEÇ
PİLAV
CEVİZLİ EV BAKLAVASI
SÜTLAÇ
KAYISI TATLISI
SU BÖREĞİ
|
|
YEMEKLER ve KAHVALTI
|
KAVURMALI UŞGUN EKŞİLİSİ
Malzemesi : 1 kg. uşgun, 200gr. Yağ, 0.5 kg. evelik, 2 yemek kaşığı domates salçası, istenilen miktarda kavurma, 2 baş soğan, yumurta (servis sayısına göre birer adet ) kişniş, tuz.
Yapılışı : Uşgunların kabukları soyulur ufak-ufak doğranır, ayıklanıp yıkanmış evelikler de doğranır bir tarafa bırakılır.Bir tencereye ölçüye göre yağ konulur,kıyılmış soğanlar bu yağda öldürülür, uşgunlar üzerine dökülür, eriyinceye kadar pişirilir. Evelikler eklenir, salçası, tuzu, kavurması ilave edilir, bir iki karıştırılır. Suyu ilave edilir, birkaç taşım kaynatılır, evelikler pişince yumurtalar teker teker içine kırılır, ağzı kapatılır, yumurtaları piştikten sonra ocaktan indirilir. Servis yapıldığı zaman tabaklarda üzerine ince kıyılmış kişniş konulur, kişniş yemeğe lezzet ve koku verir. Tandır ekmeği ile yenildiğinde lezzeti bir başka olur.
|
|
SENGESER
Malzemesi : 5-6 baş soğan, 3 yemek kaşığı yağ, 1 tepeli yemek kaşığı salça, 1kg. kurut, 0.5 kg. yeşil mercimek, tuz, 1 su bardağı su.
Yapılışı : Soğanlar incecik kıyılır, yağda hafif pembeleşinceye kadar kavrulur, salçası, tuzu katılır,1 su bardağı su ile soğanlar pişirilir.Önceden pişirilmiş mercimek eklenir, yoğurt kıvamından biraz sıvıca ezilmiş kurut ilave edilir. Birkaç taşım kaynatılır, isteğe göre üzerine salçalı yağ dökülebilir.
Genellikle kış aylarında pişirilen yemek turşu ile yenilirse tadına doyum olmaz.
|
|
KURUT AŞI
Malzemeler : 2 su bardağı et suyu, 1 kaşık salça, tuz, yağ, 1 baş soğan, 1 çorba kâsesi su eriştesi, 3 su bardağı eritilmiş kurut, 1 tutam nane, tarhun ya da birkaç dal maydanoz, 1 su bardağı pişmiş yeşil mercimek, 2 diş sarımsak.
Yapılışı : Soğan yağda kavrulur, salça, tuz, ekilir, et suyu ilave edilir, bir taşım kaynatılır. Erişte, mercimek, nane, tarhun ya da doğranmış maydanoz ilave edilir, eriştesi pişince kurut eklenir, bir taşım kaynatılarak ocaktan indirilir, servis yapıldığında dövülmüş sarımsak katılır.
|
KURUT KÖFTESI
Malzemeler : 1 kg. köftelik bulgur, 2 baş soğan, tuz, iki tutam reyhan, 2 kaşık un, ezilmiş kurut veya torbada süzülmüş yoğurt, 3 diş sarımsak, kavurma (küçük parçalar halinde doğranmış), 2 kaşık yağ.
Yapılışı : Ufak doğranmış soğanlar tencereye konulur, onun üstüne bulgur, reyhan, tuz, eklenir, üzerine yeterince kaynar su dökülür, hafif ateşte haşlanarak suyu çekilir, bir tepsiye boşaltılır, un katılarak iyice yoğrulur, avuç içinde sıkılarak köfteler hazırlanır. 1 su bardağı kaynar su ile birlikte tencereye köfteler konularak pişirilir. Suyunu çekince ocaktan indirilir, hafifçe torbada suyu alınmış yoğurt çatalla çırpılarak köftelerin üzerine dökülür. Diğer tarafta 2 kaşık yağda kavurma ve bir tatlı kaşığı pul biber (istenirse) ile sos yapılır, yoğurdun üzerine kavurmalı sos dökülür.
CİĞER KÖFTESİ
Malzemeler : 1.5 kg. yarısı kara, yarısı akciğer, 1.5 kg. köftelik bulgur, 1 büyük baş soğan, 1 tatlı kaşığı pul biber, 1 tatlı kaşığı karabiber, 4-5 adet sivri biber, yarım çorba kâsesi kadar ince doğranmış maydanoz, onun yarısı kadar reyhan.
Üstü için ; 200 gr. tereyağı, bir yemek kaşığı pul biber, yeşil soğan ve maydanoz.
Yapılışı : Ciğer ve baş soğan makinede çekilir, ölçüye göre bulgur, pul biber, karabiber, tuz katılır, ince doğranmış yeşil biberler ve doğranmış maydanoz, reyhan katılarak iyice yoğrulur. 5-6 dakika dinlendirilir, avuç içinde yumurta büyüklüğünde yuvarlak köfteler yapılır. Diğer tarafta bir tencerede su kaynatılır. Kaynayan suyun içine köfteler atılır (su köftelerin hemen üstüne çıkacak miktarda olur) ve pişirilir.
Servis tabaklarına alındığında, bir tarafta pul biberli, tereyağı yada sade yağ eritilir, köftelerin üzerine gezdirilir, ince kıyılmış maydanoz ve yeşil soğan köftelerin üzerine dökülerek yenir.
|
TANDIR BALIĞI
Malzemesi :
Sade için: Balık , Tuz
Bulamaçlı için: Balık, Un, Ayran, Tuz
Yapılışı :
Sade ve bulamaçlı olmak üzere iki farklı şekilde yapılmaktadır. Van Gölü’nden avlanan inci kefali balığı yıkanıp temizlenir. Sadece kuyruğu tandırın yan taraflarına yapıştırılarak pişirilir. Piştikten sonra isteğe bağlı kafa kısmı kopartılıp oradan içeriye tuzlu su konur (1 litre suyu 250 gram tuz ile hazırlanan doymuş tuzlu su). Pişme süresi 15-20 dakikadır. Bu hemen tüketiliyor.
Bulamaçlı hazırlanan balıkta ise, un ayranla sulandırılarak bir bulamaç hazırlanır. Balık bu bulamaca batırılır ve biraz kurutularak tandıra yapıştırılır (yöredeki tabirle tandıra vurulur). Kafası kopartılıp içine tuzlu su konur ve servis yapılır. (Tuzlu su; 1,5- 2 litre suya yarım kilo tuz şeklinde hazırlanır ve her balığın içine iki kaşık dökülür, süzgeç üzerine konup akan tuz aşağı süzülür).
Van balığının birkaç pişirilme şekli de bulunmaktadır. Bunlar;
Van balığının kılçıkları çıkarılır. Bir kapta da yağlı peynir ve maydanoz karışımı hazırlanır. İki balık iç yüzleri birbirine gelecek şekilde ve arasına bu hazırlanan iç konularak kapatılır ve çırpılmış yumurtaya batırılarak kızartılır.
Temizlenmiş taze balık, un, yumurta ve tuz ilave edilerek hazırlanmış bulamaca batırıldıktan sonra kızgın yağda kızartılır. Kuru tuzlanarak muhafaza edilmiş Van balığı bir müddet sirkeli suda bekletilir ve daha sonra üzerine zeytin yağı ve limon dökülerek servis yapılır.
|
|
AYRAN AŞI
Yoğurt bir tencerede çırpılır, bir yumurta ile bir kaşık un ilave edilir, fazla sulu olmamak kaydıyla bir miktar su katılır, koyu kıvamda bir ayran hazırlanarak ocağa bırakılır, sürekli karıştırılarak kaynatılır. Önceden pişirilmiş den (döğme), ince doğranmış evelik kaynayan ayranın içine dökülür, evelikler pişinceye kadar kaynatılır ocaktan indirilir, isteğe göre küçük doğranmış kabak da katılarak pişirilebilir. Servis yapıldığında üstüne ince kıyılmış kişniş dökülür, kişniş güzel bir tat ve koku verir.
|
|
KÜRT KÖFTESİ
Malzemesi : Bulgur, Un, Sarımsak, Cacık (veya kurut), Yağ, Reyhan
Yapılışı :
Bir kase bulgurun üzerine kaynamış su koyulup şişirilir. Elle ezilir. İçerisine reyhan otu da konulur. Hafif unla avuç içinde sıkma köfte yapılır. Böylece kaynar suya bırakılır. 25-30 dakika sonra suyu boşaltılır. Tencerede sadece köfte kalır. Bir baş sarımsak dövülüp eritilmiş cacığın (veya kurutun) içine katılır. Kızdırılmış yağ hazırlanır. Köfte, sarımsaklı cacık (veya kurut), kızdırılmış yağ servis edilir.
|
|
EŞKİLİ
Malzemesi :
250 gram efelek ya da ıspanak
5 parça kavurma kemikli
1 baş soğan orta boy
4Yumurta
½ yemek kaşığı salça
Tuz, karabiber
Avuç içi kadar erik pestili
Yapılışı :
Yağda iri doğranmış soğan kavrulur. Önce kavurma, salça baharatlar sonra ıspanaklar iri doğranmış olarak ilave edilir. Pestil sıcak suda eritilerek ilave edilir. Üzerine 2 bardak su ilave edilir yemek pişmeye yakın yumurtalar kırılır. Yumurtanın yemeğin içinde bütün olarak dağılmadan pişmesi sağlanır. Mevsimine göre aynı şekilde içerisine uçkun ilave edilerek uçkun ekşilisi de yapılır.
Eşkili, yapılan analiz sonuçlarına göre % 15 kurumadde, % 38.2 yağ, % 2.83 kül ve % 1.31 protein içermektedir.
|
ÇIRIŞ MIHLASI
(Yumurtalı Çiriş)
Malzemesi : Taze çirişotu yaprağı, yağ, tuz, karabiber, yumurta
Yapılışı : Taze çirişotu ayıklanıp yaprak ve sapları kök kısmından kesilerek temizlenir ve doğranır . Iyice yıkandıktan sonra bir tencerede az suda haşlanır.Suyu süzüldükten sonra bir süzgeçte sıkılarak tamamen susuz hale getirilir, diğer tarafta bir tavaya çirişin yağlanmasına kâfi gelecek kadar yağ konur. Hafif kızdırılan yağın içine çirişotu bırakılarak iyice karıştırılır ve tuz, karabiber ilave edilip karıştırıldıktan sonra ateşten alınır.
Ayrı bir kâseye servis sayısına göre yumurta bırakılır, çırpılır, çok az un ilave edilir. Bir tavaya yağ bırakılır ve kızdırılır. Çırpılan bu yumurta yağa akıtılarak boşaltılır, kızgın yağ içinde yumurta, kabararak pişer. Yumurtanın iki tarafı pembeleşinceye kadar piştikten sonra çirişin üzerine alınır, genellikle turşu ile yenir.
ÇIRIŞ PILAVI
Malzemeler : Taze çirişotu yaprağı, sade yağ, soğan, tuz, bulgur.
Yapılış : Tereyağında küçük doğranmış soğanlar pembeleşinceye kadar kavrulur. Yıkanıp doğranmış taze çirişotu yaprakları tencerenin içine konur. Tuz atıp 15 dakika yağda çevrildikten sonra içine bulgur katılarak 1 ile 2 kez karıştırılarak, kısık ateşte pişirilir. Arzuya göre tereyağıyla servis yapılır.
AYVA YEMEĞI
Malzemeler : 3 orta boy ayva, 1 su bardağı haşlanmış yeşil mercimek, 1 adet orta boy soğan, kavurma, tuz, 2 yemek kaşığı salça, 2 yemek kaşığı yağ.
Yapılışı : Yağ tencerede eritilir, doğranmış soğanlar hafif pembeleştirildikten sonra salça ve 2 su bardağı su katılır. Kabukları soyulmuş ayvaların çekirdek yuvalarının sert kısımları çıkarıldıktan sonra ay şeklinde doğranır, mercimeğiyle beraber tenceredeki karışıma katılarak pişirilir, tuzu ilave edilir servise hazır hale gelir.
Not : Ayvalar geç pişen türden ise mercimeği çiğ ilave edilip beraberce pişirilir.
HELISE
Malzemeler : Bir büyük tavuk eti (Hindi etiyle yapılırsa daha nefis olur), 2 komposto kasesi den (döğme), tereyağı, tuz.
Yapılışı : Yıkanmış parçalanmış tavuk eti (kemiklerinden ayrılmadan) ve den büyükçe bakır bir tencereye bırakılır, bunları pişirecek kadar su ilave edilir pişirilir. Pişme süresince devamlı tahta kaşıkla karıştırılır.Tavuk eti kemiklerinden ayrılıp ezilinceye kadar pişirmeye devam edilir, tuz ilave edilir, içinden kemikleri alınır denle tavuk eti karışımı muhallebi kıvamına gelince tabaklara alınır ortasına tereyağı bırakılarak servis yapılır.
CILBIR
Malzemeler : 2 orta boy soğan, 3-4 adet yeşil biber, 3 adet domates (veya salça), bir çay bardağı pirinç, pul biber, tuz, bir yemek kaşığı kuru zeytirun (veya birkaç dal tazesi), 2 yumurta, bir tatlı kaşığı un, yağ, isteğe göre kavurma.
Yapılışı : Soğanlar doğranıp yağda hafif pembeleştirilir, doğranmış yeşil biberler ilave edilir bunlarda hafif kızarınca doğranmış domates, tuz, pul biber katılır, 4-5 bardak kaynar su ilave edilir, bir çay bardağı pirinç bu karışımda pişirilir, zeytirun ilave edilir. Diğer tarafta bir tavaya bir kaşık yağ konur, yağ ısınınca ayrı bir kasede 2 yumurta çırpılır içine 2 çay kaşığı un ilave edilir. Bu karışım tavadaki yağı akıtılarak konur yağda kabaran yumurtanın altı kızarınca çevrilir, pembeleştirilir, kabarmış bir vaziyette pişen yumurtalar pişen yemeğin içine ilave edilir.
Not : Kavurma katıldığı zaman servis sayısına göre yemek pişerken yumurtalar tek tek kırılır karıştırmadan yemeğin içinde lop olarak pişirilir.
Bu yemek tandır ekmeği ile yenir.
BORANI ( Peygamber Yemeği )
Malzemeler : Bir büyük boy kışlık kabak, bir yemek kaşığı yağ, bir su bardağı eritilmiş kurut, bir su bardağı pişmiş mercimek, tuz.
Sos için tereyağı ve salça.
Yapılış : Kabak fırında kabuğu kızarıncaya kadar iyice pişirilir, fırından çıkarılır, kabuğu ve çekirdekleri ayrılır, iyice pişmiş olan kabak çatalla ezilir, bir tavada eritilmiş yağı ilave edilir karıştırılır, içine pişmiş mercimek, eritilmiş kurut ve tuz ilave edilir. Servis tabağına alındığında üzerine yağ ve salçayla hazırlanmış sos gezdirilir.
KAHVALTILIKLAR
Otlu peynir, murtuğa, gül reçeli, bal, kavut, cacık, tereyağı önemli kahvaltılıklardır.
|
MURTUĞA
Malzemesi : Tereyağı 250gr, yumurta 4 adet, 1 su bardağı un.
Yapılışı : Bakır bir tencerede yağ eritilir. Yağı kızdıktan sonra unu azar azar dökülerek iyice karıştırılır, hafif sarı renkte kavrulur (buna çörek içi denir), diğer tarafta bir kasede çatalla çırpılmış yumurtalar çörek içinin üzerine gezdirilerek dökülür, bu esnada yumurta çörek içine karışır ve kabarır, fazla dağılmamasına dikkat edilerek çatalla çevrilir ve diğer tarafın pişmesi sağlanır.Servis tabağına alınır, genellikle bal yada reçele yenir.
|
|
OTLU PEYNIR
Otlu peynir yapımında hammadde olarak kullanılan süt, daha ziyade koyun sütüdür. Bazen koyun sütüne inek ve keçi sütleri de karıştırılmaktadır. Sütler çiğ olarak mayalanmakta ve mayalama sıcaklığı elle tespit edilmektedir. Bu sıcaklık tahminen 30 C civarındadır. Yaklaşık 80 litre süte 100 ml olacak şekilde, önceden geleneksel olarak hazırlanmış mayadan ilave edilerek 1-2 saat pıhtılaşmaya terk edilmektedir. Pıhtılaşma işlem tamamlanınca pıhtı bez torbaya aktarılmaktadır. Aktarma işlemi yapılırken bir kat pıhtı bir kat da özel olarak hazırlanmış otlardan (yerel adlarıyla sirmo, heliz, mendo, siyabo, kekik, yabani nane ve sov otu)ilave edilmektedir. Bu iş tamamlanınca torbanın ağzı büzülerek üzerine ağırlık konmakta ve süzülmeye bırakılmaktadır. Süzülme 3-4 saatte tamamlandıktan sonra elde edilen teleme küçük dilimler haline getirilmektedir. Dilimler el büyüklüğünde, farklı şekillerde ve yaklaşık 2-3 cm kalınlığında olmaktadır. Elde edilen peynir dilimleri salamurada veya kuru olmak üzere iki şekilde tuzlanmaktadır.
Salamura usulü tuzlamada, peynir dilimleri salamura suyunda bir müddet bekletilerek teneke ya da plastik kaplara yerleştirilmektedir. Kaplar daha sonra serin bir yere konarak sonbahara kadar bir nevi olgunlaştırılmaya terk edilmektedir. Salamura konsantrasyonu, taze yumurtanın tuzlu suya batırılmasıyla ayarlanmaktadır.
Kuru tuzlamanın yapılışında, dilimler üzerine göz kararı kalın mutfak tuzu serpilmekte ve bu haliyle 3-4 gün kadar bekletilmektedir. Sonra dilimler bol su ile iyice yıkanarak bir kat peynir bir kat cacık olacak şekilde plastik kaplara ya da toprak küplere konulmaktadır. Peynirler kaplara doldurulurken hiç boşluk kalmamasına dikkat edilmekte ve sıkıca yerleştirilmektedir. Doldurma işi bitince kapların ağzına üzüm yaprağı konmakta ve çamurla sıvanmaktadır. Kabın ağzı aşağıya gelecek şekilde kilerde özel yerine (genelde toprak altına) konmakta ve üzeri gevşek bir toprakla veya kumla örtülmektedir. Peynir kabının topraktaki bu pozisyonu peynirdeki nem kaybını hızlandırmaktadır. Peynirler bu şekilde 2-3 ay olgunlaştırılmaya bırakılmakta ve olgunlaşma tamamlandıktan sonra tüketime hazır hale gelmektedir. Bir kısım otlu peynirler taze iken satılmakta, alıcı peyniri kendi arzusuna göre küpe doldurup olgunlaştırmaktadır.
|
|
CACIK
Süzme yoğurdun içerisine ince doğranmış maydanoz, isteğe göre dere otu, tuz karıştırılır, arzu edilirse acı biber doğranır, kahvaltılarda yenir.
Süzme yoğurt yerine çökelek de katılabilir, içine tereyağı eklenir yada tereyağı yanına bırakılarak servis yapılır.
|
|
GAVUT
Buğdayın kavrularak öğütülmesi sonucu elde edilen bir un çeşididir. Günlük yeneceği zaman yağ ile karıştırılarak sıcak olarak servis edilir. Genellikle sabah kahvaltılarında tüketilir.
Gavut, Urartular zamanında uzun savaşlar sırasında askerlerin beslenmesinde kullanılmış ve günümüze kadar gelmiştir. Hem sabah kahvaltılarında hem de ramazan ayında sahurda yaygın olarak tüketilir.
Gavut, yapılan analiz sonuçlarına göre % 94.2 kurumadde, % 3.32 yağ, % 4.14 kül ve % 13.2 protein içermektedir.
|
TATLILAR
|
ERİK KIZARTMASI
Malzemesi :
1 Kâse Çekirdekli kurutulmuş kayısı
3 Yemek kaşığı toz şeker
1 Yemek kaşığı katı yağ
1 Çay bardağı dövülmüş ceviz
Yapılışı :
Kuru kayısılar kısık ateşte 1 çay bardağı su ve şeker ilave edilerek pişirilir suyunu tamamen çekince yağla kavrulur. Servis tabağına alınarak dövülmüş ceviz üzerine serpilir. Genellikle bu tatlı pirinç pilavı ile birlikte yenilir.
|
KAŞIK TATLISI
Malzemesi:
3 adet yumurta
3 yemek kaşığı yoğurt
Yarım çay bardağı yağ
1 çay kaşığı karbonat ve Un
Yapılışı:
Tüm malzemeler karıştırılarak kıvamlı bir hamur hazırlanır. Kızgın yağ içerisine kaşık yardımıyla tek tek dökülür. Kızardıktan sonra şerbet içerisine alınır ve daha sonra servis yapılır.
|
Murtuğa (kahvaltılık), cacık (kahvaltılık), ilitme, ekşili, senseger gibi yemek türleri ile ünlü Van otlu peyniri yöreye özgü yiyeceklerdir. Kavut, ilitme, ekşili , sengeser ve keledoş yöreye has yemeklerdiri
Van mutfağı değişik lezzetleriyle, çok çeşitlidir. Mutfaktan sofraya her aşamada dayanışma, paylaşma, konukseverlik vardır. Van Mutfağı coğrafi koşullar, iklim koşulları, sosyal imkanlar ve el becerisinden şekil almıştır. Geleneksel Van Evleri'nde Tandır Evi, Kiler evin önemli bölümlerini oluşturmaktadır.
Van yemekleri genellikle ete dayalıdır; ancak yerel sebzelerle, çeşitli tahıl ürünleriyle yapılan yemekler de çok zengindir. Van'da sonbahar ayı ile birlikte evlerde kışlık
Bulgur pilavı,tuzlu balık. hazırlıklar yapılır. Bunlar, kavurma, otlu peynir, tutma balık, erişte, hayvansal yağ, kışlık yoğurt, kurutulmuş sebze ve meyve vb. gibi gıdalardan oluşur. Kış aylarında ayrı ayrı evlerde oturan ailenin genç çiftleri, eşleri çocuklarıyla özellikle pazar günleri baba evinde bir araya gelerek mahalli Van yemeğini birlikte yerler ve üstüne semaver semaver çay içerler. Sofrada aile içi hiyerarşi saygı ve sevgiye dayalı yürür.
Van yemekleri: Ayran aşı, Grut aşı, Şile, Keledoş, Sengeser, Murtuğa, Kurut köftesi, Üzüm aşı, Cılbır, Ekşili, Ciğer köftesi, Van baklavası, Van pastası, İşbabyan, Kavut, Tandırda Van Balığı, Fırında Van balığı, Tereyağında alabalık, Helise, Paluza, Çömlek yahnisi, Gül reçeli.
Van'da konuk olarak bulunanlar sabah bir evde olsalar da, sabahleyin mutlaka Van'ın ara sokaklarında bulunan Van'a özgü kahvaltı salonlarında kahvaltı yapmalıdırlar. Kahvaltı salonları yalnızca süt ürünleri olan peynir, Van cacığı, otlu peynir, kaşar peyniri ve bal, murtuğa, reçel, Van sucuğu, kaymak, köy yumurtası gibi ürünler satar. Ucuz ve temizdir. Nezih, keyifli ortamı vardır.
Tabii ki öğlen saatlerinde Van'a has kavurma,Fırın ağzı,güvec,mahalli Van Yemekleri ve Van kebabı satan lokantalar da ilgi çekicidir.
Otlu Peynir
Dünyanın en güzel kahvaltısı Van'da yapılır. Yolunuz Van'a düştüğünde bir kahvaltı salonuna uğramadan dönmeyin..
Otlu peynir, bölge insanının sofrasında üç öğün yerini alıyor ve severek tüketiliyor. Birkaç kilo otlu peynir, Vanlı'nın diğer illere giden yakınlarını ziyaretlerinde, onlara götüreceği en kıymetli hediye... Yavaş yavaş yurtiçinde en çok tüketilen peynir çeşitlerimiz arasına giren otlu peynirin ünü ülke sınırlarını aşıyor.
Otlu peynir, yurtiçi ve yurtdışında, zevkle tüketilen, ısrarla aranan bir süt ürünü olma özelliklerini daha geniş halk kitlelerine kabul ettirecektir.
Otlu peynirin yapımı köklü bilgi, beceri ve çok dikkat istiyor. Van'da en çok beğenilen peynirler Gevaş ilçesi, Görentaş beldesi ve civarında yapılıyor. Otlu peynir yapımında mutlaka koyun sütü kullanmak, çok hassas ve temizlik şartlarına azami dikkat göstererek çalışmak gerekiyor. Otlu peynire 25 değişik bitki katılıyor. Yöresel adlarıyla; sirma, mendo, heliz ve kekik en çok kullanılanları...
Peynire aroma kazandırmak, besin değerini arttırmak ve uzun süre saklanabilen güvenli bir gıda maddesi yapmak için katılan bu otlar, başta üriner sistem bozuklukları olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde de kullanılıyor. Otlu peynirdeki kuru madde ve protein miktarı beyaz peynirden, toplam mineral madde miktarı da beyaz peynir, kaşar ve tulum peynirinden daha fazla... Yapımında çeşitli faydalı bitkilerin kullanılması ise ona tat, aroma, besin değeri ve muhafaza kolaylığı açısından diğer peynirlere tercih edilmesini sağlayan üstünlük özelliği kazandırıyor.
Van'da çay kültürü
Geçmişi M.Ö. 5000 yıl öncesine uzanan Van şehri üzerinde barındırdığı uygarlıkların izlerini büyük bir zenginlik olarak günümüze kadar taşımayı başarmış bir kenttir. Van mutfağında çay kültürü bu uygarlıkların kültür hazinesinde yoğrularak şekil almıştır. Emek, sabır ve sevgiye dayanan çay kültürünün her aşamasında Vanlılara özgü ayrıntı, keyif ve lezzet vardır. Vanlılar çayı hayat arkadaşı, can yoldaşı, her derdin dermanı olarak görür. Vanlıların çay kültürü mutfak, semaver ve kahve üzerinde yaşar. Van’da, çay yaşamın önemli bir parçasıdır sabahtan akşama, gün boyunca bardak bardak içilir. Vanlıların ısrarlı çay teklifi, misafire gösterilen içten samimiyettir. Herkes çayı içer geçer, Vanlılar çaya sevgi ve dostluk katar, sonra içer.
Vanlıların Çay İçme Sanatı
Ünlü Seyyahımız Evliya Çelebi Seyahatnamesinde; Vanlıların (çaydan önce) Erek Dağı’nda yapılan Bal Şerbeti, Sergüloğlu Şiyan adlı üzüm şırası, elma ve dibas denilen içecek içtiklerini rivayet eder. Daha sonra çay, Vanlıların en çok sevdikleri ve tükettikleri sıcak içecek olmuştur.
Vanlıların çay ile buluşması bir asır öncesine uzanır. Anadolu’da çay ile en erken tanışan yörelerin başında sınır kenti olan Van gelir. Vanlılar çayı o kadar çok sevmişler ki, seferberlikte ( 1915 de Rus işgali ve Ermeni isyan ve katliamları nedeniyle, Van’dan Anadolu’nun içlerine yapılan zorunlu göç) bile semaver ve çaylarını yanlarında götürerek semaverin Anadolu’da yayılmasına etkili olmuşlardır. Van mutfağında çay hazırlığı, tüketimi bir sanattır. Van’da çayın yeri değişmeyecek, başka bir şey ile doldurulamayacak derecede sağlamdır. Kırtlama çay içme biçimi, semaverleri, ince belli cam (İstikan-Şuşe) bardakları, sert kesme çay şekerleri, çayın yanında tüketilen çeşit çeşit yiyecekleri, çay hoş gelsin diye yemek sonrası bir-iki lokma Otlu Van peynirin yenilmesi. çaya ilişkin deyimleri, şiirleri ve edebi eserleriyle Vanlılar çayın kültür tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Çay içmeyen bir Vanlı düşünülemez. Van ve Vanlı anlatıldığında, yazıldığında çay ve semaver yoksa anlatım eksiktir. Vanlılar çay içme seremonileriyle çay keyfini kültürel zenginliğe dönüştürmüştür. Bu kültür, zaman içinde güçlenerek kuşaklar boyu devam etmektedir. Çay toplumsal iletişimde, yakınlaşmada farklı bir yer tutar. Evlerde, iş yerlerinde öncelikle çay içilir. Van’da çay içmek usuldendir, teklifi gönüldendir. Vanlılar konuklarına sormadan mutlaka çay ikram ederler. İş yerinde bir dost ziyaretine gittiğinizde daha oturmadan, “çay söyle” direktifi verilir. Ev misafirliğinde mutlaka çay demlenir. İtiraz hakkınız yoktur. Tiryakiliği bir yana, çay ikramı, teklifi nezaket kuralıdır. Çay ikramını kabul etmemek, içmemek ayıp sayılır, manidar bulunur. Arkadaşlara dostlara özelikle ikram edilen şey çay olduğu için, çay ikram etmeyenlerde cimrilikle itham edilir. Alt tarafı bir bardak çay deyip geçmemek gerekir. Çay ikramı, içilmesi Van’da böyle bir şeydir. Aslında berrak, ‘’Tavşankanı’’ bir çaydan daha önemli olan, o çaya sohbet, anlam, lezzet katan dostlardır. Kimi zaman da çay içmek için bir araya gelen dostların, akrabaların buluşması mutluluk veren sonuçlara vesile olur.
Vanlılar için, enerji verici, zinde tutucu içecek olan çay, zihinsel ve fiziksel dertlerin devası olarak da görülür. Çay, sıcakta, soğukta bedenin adeta termostatıdır. O gün çay içmediği için başının ağrıdığını, çay içtikten sonra ise baş ağrısının hemen geçtiğini belirten Vanlıların sayısı pek fazladır. Tiryakiler, çay içemedikleri zaman stresli, sinirli olurlar. Çay tiryakileri kışın soğuk günlerinde ısınmak ve yazın kavurucu sıcak günlerinde harareti, susuzluğu gidermek için bol bol çay içer. Yorguna, üşüyene, harareti olana, susuzluktan kavrulana sıcak çay ikram edilir. Van’da konuk olduğunuz bir evin maharetini, tizliğini ve samimiyetini çayın hazırlanışında, servisinde ve içilen bir bardak çayda gözlemler, hissedersiniz. Evlerde ‘’çaya doydum, içmiyorum…’’ demenin, çay gelmesini önlemenin biçimsel yolu; boş çay bardağını çay tabağının içine, sol tarafa yan yatırarak olur. Bu eski gelenek, saygı ve edepten doğmuştur. Çay komşuluk dayanışmasında ve iletişiminde de güçlüdür, etkilidir. İş güç, telaş ve yorgunluk arasında komşu demlediği çay ile yakınlığını ve paylaşımını gösterir. Lokantalarda yemeğin tamamlayıcısı olarak mutlaka çay servisi yapılır. Resmi daireler ve iş yerleri de çaysız olmaz. İş yerlerinde gün boyu çay içilir. İş yapılırken çay içilmezse insanın kafası yerine gelmez. Çay içme anı kısa dinlenme, yenilenme zamanıdır. Sabah dinginliğinin uyarıcı içeceği çay, iş sonrası yorgunluk giderici olarak içilir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|